ภาษาไทยถิ่นใต้ (ภาษาใต้) :
กรณีศึกษาภาษาสงขลา ( หมวด -    ห   ) หน้า 2

ห

หัวนอน  (สำเนียงสงขลาออกเสียงเป็น  ฮั้ว น่อน ) (ว.) ทิศใต้  
          " ข้างหัวนอน,  ประหัวนอน"  -  ด้านทิศใต้, ทิศใต้
          คำว่า หัวนอน ในภาษาไทยถิ่นใต้ ที่ใช้ในความหมาย ทิศใต้ นี้ มีปรากฎ
          ในหลักศิลาจารึกที่  1  สมัยสุโขทัย ความว่า  
              “เบื้องหัวนอน  รอดคนธี  พระบาง  แพรก  สุพรรณภูมิ  ราชบุรี  เพชรบุรี
          ศรีธรรมราช ฝั่งทะเลสมุทรเป็นที่แล้ว” 
          ความหมายคือ ทิศใต้(ของสุโขทัย)รอดคนธี พระบาง  แพรก สุพรรณภูมิ
          ราชบุรี    เพชรบุรี  ศรีธรรมราช ฝั่งทะเลสมุทรเป็นที่แล้ว
             (เปรียบเทียบความหมาย ของ " ตีน , ข้างตีน " ประกอบด้วย)

        " เพลงชุดนี้ ถือได้ว่าเป็นเพลงหัวหิ้ง ของ เอกชัย ศรีวิชัย "
         เพลงชุดนี้ ถือได้ว่าเป็นเพลงสุดรักสุดหวง ของ เอกชัย ศรีวิชัย "

หึงสา  (ก.)  อิจฉา, ไม่อยากให้คนอื่นดีกว่าตัวเอง
        คำนี้ ความหมายตามตัวหนังสือ คือ เบียดเบียน, คิดทำให้ผู้อื่นเกิดทุกข์ แต่ใน
        ภาษาถิ่นใต้มักใช้ในความหมาย อิจฉา  ริษยา (ไม่อยากให้คนอื่นดีกว่าตัวเอง)

หืด (ก.)  หายใจเข้า

หูเป็นช้างท้อง,  หูเป็นถ่างท้อง ( น.) ช่องหูอักเสบ เรื้อรัง มีน้ำหนองไหล และมี
         กลิ่นเหม็น มักจะเป็นกับเด็กๆที่เล่นน้ำในห้วยหนองคลองบึงที่มีน้ำสกปรก
         ( คำนี้ในบางถิ่น จะออกเสียงเป็น  " หูเป็นถ่างทื่ง " )

เห็ง     (ก.)   ทับ, กดอยู่ข้างบน
              " ตาล่อเหมือนหมาครก เห็ง "  - ตาถลนเหมือนหมาที่โดนครกทับ 
         กรุณาเปรียบเทียบกับคำว่า กดขี่ข่มเหง หรือ ข่มเหงรังแกในภาษากรุงเทพฯ

เห็นดู   (ก.)  สงสาร
          " เณรคล้อย เอาแต่เล่นไพ่ เล่นปอ   แล้วโลกเมีย ของเณรคล้อย อิกินไหร
          น่าเห็นดู จริงๆ " 
             เณรคล้อยเอาแต่เล่นไพ่ เล่นโป แล้วลูกเมีย ของเณรคล้อย จะกินอะไร
          น่าสงสาร จริงๆ

เหอ  (ว.)  ใช้ต่อท้ายคำอื่นให้สละสลวย เปรียบได้กับคำ  " จ๋า, เอย " 
            " พี่หลวงเหอ "  -  พี่หลวงจ๋า
            " ฝนตกเหอ "    - ฝนตกเอย  (ใช้ในเพลงร้องเรือ หรือในบทกลอนโนรา-
            หนังตลุง )  

เหิด       (ก.)  แหงน    ( มองไป ในที่สูง)  
              " เหิด แล ยอดพระธาตุ "  -  แหงน มองยอดพระบรมธาตุ
              " หมาเหิดแลเครื่องบิน "  -  หมาแหงน มองเครื่องบิน

เหียบ  (ว)  เงียบ , ไม่มีเสียงดัง
        ( ในภาษาไทยถิ่นใต้(สงขลา) ไม่มีเสียง ง.   แต่จะใช้เสียง  ห. , ฮ. แทน )

แห    1.  (น.)อุปกรณ์ประมง ใช้จับปลา
        2.  (ก.) กลัว,  ไม่เชื่อง,  ไม่คุ้นคน  (คำนี้จะใช้กับสัตว์เลี้ยงเช่น  วัว  ควาย 
        สุนัข..  เช่น
             " ลูกฮัวตัวนี้แหจัง  ใครเข้าแค่ไม่ได้ "  ความหมายคือ  ลูกวัวตัวนี้ไม่เชื่อง
        (ไม่คุ้นคน) ใครเข้าใกล้ไม่ได้เลย
        3.  (น.) แมลงมีพิษชนิดหนึ่ง มีลักษณะคล้าย"ตัวต่อขนาดเล็ก" สีน้ำตาล-แดง
        มีพิษน้อยกว่า ตัวต่อ รังของ"แห"คล้ายรังของตัวต่อ แต่มีขนาดเล็ก "แห" จะ
        ออกหากินเวลากลางคืนแต่ตัวต่อ จะออกหากินเวลากลางวัน

แหง   (น.)  แห่ง , สถานที่
         "รู้แหง" (สำเนียงสงขลาออกเสียงเป็น โหร่ แหง) (ก.) รู้จักสถานที่, รู้เส้นทาง
         ที่จะไป,จะมายังสถานที่นั้น ได้ดี
     
        " เบอะ พี่ไม่รู้แหงบ้านน้องที  แล้วพี่อิไปหาน้องได้ ผรื่อ ? "
          ก็พี่ยังไม่รู้ว่าบ้านของน้องอยู่ไหน  แล้วพี่จะไปหาน้องได้ อย่างไร ?

โหนอน,  เหานอน  (ก.)  ง่วงนอน

โหะ   (ว.)  ผุพัง  ชำรุดทรุดโทรม
           " หนำในสวนยาง โหะ หมดแล้ว หลังคา กะรั่ว อิ นอนผรื่อเล่า "
        ขนำในสวนยาง พังหมดแล้ว หลังคาก็รั่ว แล้วจะนอนได้อย่างไร

-    ก.      =    กริยา        ว.    =     วิเศษณ์ (คุณศัพท์หรือกริยาวิเศษณ์)

     น.      =    นาม          ส.    =     สรรพนาม

     สัน.    =    สันธาน      บ.    =     บุรพบท       อ.    =     อุทาน