ภาษาไทยถิ่นใต้ (ภาษาใต้) :
กรณีศึกษาภาษาสงขลา ( หมวด -  ผ   )

ผ
 

ผมเฮาะ, ลูกผมเฮาะ   (น.)  เงาะ (ผลไม้)
       ( ในสำเนียงสงขลาไม่มีเสียง ง. แต่จะใช้เสียง ฮ. แทน ) ปัจจุบัน คนไทยถิ่นใต้
       ทั่วไปจะไม่ใช้คำนี้แล้ว คงเรียกสั้นๆว่า เงาะ เช่นเดียวกับภาษาไทยกรุงเทพ แต่ยัง
       คงออกเสียงเป็น เฮาะ ในสำเนียงใต้

ผรื่อ,  พรื่อ   (ว.) อย่างไร , อะไร
       (ภาษาไทยถิ่นใต้ ในที่อื่น อาจพูดเสียงสูงเป็น  พรื้อ  แต่ก็มีความหมายเหมือนกัน)
           " ผรื่อโฉ้ "  -    รู้สึกอย่างไรก็ไม่รู้ (วิงเวียน , ตาลาย, หรือ ไม่ค่อยจะปกติ)
           " ว่าแล้ว ผรื่อ ฮะ "  -  บอกแล้วไง,  บอกแล้วไม่เชื่อ
           " ว่าผรื่อ ?"   - ว่าอย่างไร, ว่าไง ?
           " ไม่ผรื่อ "  -  ไม่เป็นไร
           " เป็นพันผรื่อ ? " -  เป็นอย่างไร ?
           " ไอ้นี้ เขาเยียกว่า ผรื่อ ? " - สิ่งนี้ (ของอันนี้) เขาเรียกว่าอะไร ?
          

ผลา,  ผรา  (น.)  ที่เก็บของที่อยู่สูง ชั้นบนเตาไฟ ( ควันไฟถึงแต่ไม่ร้อนจัดจนเกินไป
        ใช้เป็นที่เก็บ ถ้วยชาม อาหารแห้ง หรือเก็บเมล็ดพันธุ์ผัก พันธุ์พืช )

      " เดินนอกชาน ถ้วยราน แหม็ด ผรา "    สำนวนใต้ ใช้ในความหมาย การกระทำที่
       ซุ่มซ่าม ไม่ระมัดระวัง  (ขนาดเดินอยู่นอกชานซึ่งอยู่หน้าบ้าน แรงสั่นสะเทือน ยัง
       เข้าไปถึงในครัว ถ้วยชามที่เก็บไว้บนผรา ยังแตกร้าว)

ผักเหนาะ(ออกเสียงเป็น พักเนาะ )  (น.)  ผักหลายชนิด  อาจจะเป็นผักสดหรือผัก
         ดองที่รับประทานเป็นเครื่องเคียงกับข้าวและแกงที่มีรสจัด เพื่อช่วยบรรเทารสเผ็ด
         ร้อนของอาหารทำให้รู้สึกว่าอาหารมีรสกลมกล่อม

         ปกติผักเหนาะจะต้องคู่กับ น้ำชุบ   ผักที่มีรสฝาดจะต้องกินกับแกงส้มหรือแกง
         เหลือง  ผักที่มีรสเปรี้ยวหรือเผ็ดร้อนต้องกินกับแกงเผ็ด   แต่ถ้าผักมีรสขม เช่น
         ยอดสะเดาหรือยอดเทียม จะต้องคู่น้ำชุบที่มีรสหวานนำ  อาหารมื้อนั้นก็จะอร่อย
         ยิ่งขึ้น

ผักไห  (น.)   ผักไห่  มะระขี้นก

ผัง     (ว.)  ฉุน,เผ็ดร้อน      คำนี้ โดยปกติจะใช้กับกลิ่นของพริก หรือ เครื่องแกงที่
         ไหม้ไฟ  เช่น 
        " แกงบนไฟ ไหม้แล้วโด้  หมิ้นผัง ไปทั้งบ้านแล้ว " -  แกง(ที่อุ่นไว้ )บน(เตา)ไฟ
          ไหม้แล้วโน้น   เหม็นฉุน ไปทั้งบ้านแล้ว

ผังเหย,  พังเหย    (น.) รู หริอ ช่องที่ใช้ระบายอากาศ   หรือ ใช้เป็นทางหนีฉุกเฉิน
          คำนี้มักใช้อธิบายลักษณะรูที่อยู่อาศัยของสัตว์ ที่มีออกหลายทาง   เช่น รูของ
          แย้, รูของตะกวด

ผ้าโผ่ย  (น.) ผ้าผวย,  ผ้าที่ใช้ห่มนอนห่ม  ( เขมรใช้คำว่า พูย ในความหมายเดียวกัน)

ผ้าร้าย 1.  (น.)  ผ้าขี้ริ้ว - ผ้าเก่าๆ ใช้ทำความสะอาดสิ่งของหรือใช้เช็ดมือเช็ดเท้า
           2.  (น.) ส่วนภายในกระเพาะวัว หรือสัตว์เคี้ยวเอื้อง ที่มีลักษณะเป็นกลีบๆ
                       "ผ้าร้ายวัว"  -  ผ้าขี้ริ้ววัว

ผึง  (ก.)  กางออก  แผออก
     " ถ้าแลตัวหนังสือไม่ชัด กะ ผึง หนังสือให้กว้างๆ "
       ถ้ามองตัวหนังสือไม่ชัด ก็ เปิดหนังสือให้กว้างๆ ซิ

ผึ้งกา     (ออกเสียงเป็น พึ้ง ก๋า )  (น)   กิ้งก่า

ผึ้งกือ    (ออกเสียงเป็น พึ้ง กื๋อ )  (น)   กิ้งกือ

แผ็ก (ออกเสียงเป็น แพ็ก ) (ว.) มาก 
         คำว่า แผ็ก นี้ เป็นคำที่ใช้เน้นความหมายเฉพาะคือใช้กับ  แข็ง,  แห้ง
         " แข็ง แผ็ก " - แข็งมาก  ,    "แข็ง แผ็กๆ " - แข็งมากๆ
         " แห้ง แผ็กๆ " - แห้งมากๆ (แห้งหมดและแข็งด้วย)
   (กรุณาเปรียบเทียบกับคำว่า   " น้ำแห้ง กกๆ "  -  น้ำแห้งมากๆ, แห้งไม่เหลือเลย )

แผ้ง,  แผ่ง  (ก.)   ฉายไฟ , ส่องไฟ       "แผ้งไฟฉาย" - ส่องไฟฉาย

เผล้ง   (น.) ภาชนะใส่น้ำกิน หรือใส่ข้าวสารในครัว มักทำด้วยดินเผา มีรูปทรงกลม
           เรียกว่า เผล้งน้ำ หรือ เผล้งสาร

แฝบ    (ว.)   แฝด,   เป็นคู่

โผะ  (น.) 1. ฟอง, ฟองน้ำ     " ขี้นโผะ "  -  แตกฟอง
        " หวากบอกนี้ ขึ้นโผะ แล้ว กำลังพอดีเลย " -  น้ำตาลเมากระบอกนี้ แตกฟอง
        แล้ว  กำลังพอดีเลย
             2. โผะ,  กะโผะ  พันธุ์ไม้ในวงศ์มะเดื่อ (MORACEAE) ผลอ่อน ใช้เป็นผักจิ้ม
        น้ำพริก ได้

โผะค่าง (น.)  คำนี้ในภาษาไทยถิ่นใต้(คลองหอยโข่ง - สงขลา)  หมายถึง กระทกรก

ผ่อทิ   (ว.) ในภาษาไทยถิ่นใต้ จะใช้คำนี้เพื่อเน้นข้อความ ให้หนักแน่นยิ่งขึ้น และมัก
          ใช้แสดงถึง ความประหลาดใจ  เช่น

           " ลูกสาวหลวงไข่ สวยจัง ผ่อทิ "   - ลูกสาวของพี่ไข่ สวยจังเลย (ไม่น่าเชื่อ)
           " หรอยจัง ผ่อทิ   -      อร่อยจังเลย  ( คิดไม่ถึงว่า จะอร่อยอย่างนี้ )

-    ก.    =    กริยา         ว.    =     วิเศษณ์ (คุณศัพท์, กริยาวิเศษณ์)

     น.    =    นาม           ส.    =     สรรพนาม

     สัน.  =    สันธาน       บ.    =     บุรพบท          อ.    =    อุทาน
     จ.    =   ภาษาจีน      ม.    =     ภาษามลายู     ข.   =    ภาษาเขมร